Het Grote Huis - Lagedijk 146

Het Rijksmonument aan de Lagedijk 146 te Zaandijk kent een lange geschiedenis. Het werd in 1831 in opdracht van Cornelis Kuyper gebouwd door de Zaandijkse bouwmeester J.van der Meer, meestertimmerman, en Gerrit Meyer, meestermetselaar. Van der Meer maakte na de oplevering in 1831 een tekening van het pand, die hij aan zijn bouwheer aanbood. Cornelis Kuyper, verffabrikant, was een man met groot aanzien in Zaandijk. Hij wilde een groot koopmanshuis aan weg en Zaan. Aan deze wens werd geheel voldaan. Van der Meer bouwde een huis met allure en uitstraling dat de naam “Het Grote Huis” kreeg. ”Hetzelve is een van de hoogste huizen aan de Zaan en heeft in dezen tijd aan vele handen werk gegeven en zal wel eene aanzienlijke som van bouwing kosten, doch de eigenaar heeft de voldoening van in dezen werkeloozen tijd veel nut door zijn middelen te hebben gesticht”, aldus Jan Jacobsz Honig, voormalig reisgenoot van Kuyper in zijn aantekeningen. De bedoelde “aanzienlijke som”bedroeg volgens overlevering 80000 gld., een voor die tijd abnormaal hoog bedrag waarmee dus de ouderlijke erfportie van zijn vrouw volledig gemoeid zal zijn geweest, Het deerde niet; Kuypers vermogen bedroeg wellicht het tienvoud daarvan. (aldus mr. D.Vis in Vis à Saandijk).

Vanaf de tachtiger jaren van de negentiende eeuw tot eind jaren twintig van de twintigste eeuw was het monumentale pand eigendom van de familie Latenstein.

Lagedijk 146 had begin jaren `20 van de vorige eeuw geen directe belending; naast het pand stond een hoog rustiek hek uit de bouwtijd. Eind twintiger jaren werd het pand verkocht aan de fa. Schipper, groothandel in glas, aardewerk en porselein. Het hek verdween en er werd een woning geplaatst. Het Zaanerf werd bebouwd met een magazijn.

Deze periode werd afgesloten toen dit bedrijf vertrok naar het industrieterrein in Wormer en het pand in 1977 werd verworven door mrs. Doorenbos en Wytema die er een advocatenkantoor in vestigden. Architect J. Schipper BNA kreeg opdracht om het pand te restaureren onder toezicht van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg.

Interessant is de prachtige marmeren gang en het stucwerk in de gangen, alsmede de monumentale mahoniehouten trap. Enkele jaren geleden kreeg het pand zijn attiek (een ballustrade op de lijstgevel ) weer terug naar het voorbeeld op de tekening van de bouwer. De gulden snede werd hiermee in ere hersteld, waardoor het pand zijn grootse verschijning en glorie herkreeg.