Molen De Zoeler werd oorspronkelijk rond 1676 gebouwd iets ten westen van Zaandijk. De molen bleef met enkele onderbrekingen tot 1968 op deze plek in gebruik. Oliemolen De Zoeker was jarenlang een vertrouwd beeld in het Guisveld. In augustus 1968 werd de molen op spectaculaire wijze overgebracht naar de Zaanse Schans.

Minder belangrijk voor de overplaatsing, maar bijzonder spectaculair voor het publiek, was het transporteren van het bovenachtkant over de bovenleiding van de overweg bij de Guisweg.

4.17 u. in deze “nacht van De Zoeker” juichten enige duizenden omdat het achtkant zonder noemenswaardige moeilijkheden over het hoogste punt kwam.

Een nacht met duizenden kijkers, een nacht vol geuren van patat en worst, opdringende mensen, duwende politiemannen, van honderden flitslampjes, van stijve nekken (van het omhoog kijken) de nacht vooral van het wachten.

Waarschijnlijk werden de gebeurtenissen in deze nacht het best weergegeven door directeur T. Stelling van de dienst gemeentewerken Zaandijk, die omstreeks 12 uur, toen naar schatting 7000 kijkers op de been waren, de woorden sprak: “Dit is nu een Zaandijks dorpsfeest.”

Vertraging
Volgens de planning moest het molenlijf om kwart over twee over de bovenleiding van de overweg in de Guisweg te Zaandijk. Maar op dat moment waren werknemers van kraanwagenverhuurbedrijf Van Twist N.V. nog bezig met het aanbrengen van 65 ton contragewicht op de meer dan 50 m. hoge kraanwagen.

De spanning van net wachten werd even verbroken doordat de brandweer van Zaandijk, met grote schijnwerpers aanwezig bij de overweg, moest uitrukken voor een brandmelding. De brandweer ontdekte dat in een auto van Cefima (de maatschappij die in opdracht van het ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk een film maakt over het verplaatsen) brand was ontstaan. Vermoedelijke oorzaak: een door het vele gebruik te warm geworden flitsapparaat.

Bovenleiding
Omstreeks 2.30 u. ging de kap van de molen onder de bovenleiding door.”Nu komt het “dachten de duizenden toeschouwers. Er kwam niets, want de hijskraan kreeg letterlijk een kink in de stevige kabels. Pas om 3.25 u. stond de kraan naast de overweg overeind en kon het 3 ton zware hijsblok bij wijze van proef over de bovenleiding worden gedraaid.

De hijskraan tilt om 4 uur het achtkant enige centimeters van de 64-wielige wagen die in de loop van de nacht van de Simon Gammerkade, via Fortuinweg naar de overweg was gereden. Gewichtsmeters in de kabine wezen uit dat het achtkant niet zoals gedacht 18 ton, maar 23 ton woog. Dit hogere gewicht werd veroorzaakt door de spil die mee de lucht in ging en verscheidene trekstangen die ter versteviging waren aangebracht.

4.05 u.: Gamellen vol koffie werden gebracht, maar voor drinken was geen tijd omdat het achtkant boven de bovenleiding hing.

4.10 u. De straatverlichting valt uit, wanneer het achtkant boven de overweg hangt. Even ontstond een kritieke situatie, omdat de kraanmachinist de aanwijzingen vanaf de grond niet kon zien. De onderkant van de zware last wordt slechts verlicht door enkele lampen en tientallen flitslampjes van amateurfotografen.
Levende ketting

4.13 u. De brandweer schakelt noodverlichting in. Het publiek dringt op om beter te kunnen zien. Personeelsleden van molenmakersbedriif Jonker en N.V. Van Twist vormden samen met politiemannen een levende ketting om te voorkomen dat het publiek onder het achtkant zou komen.
4.17 u. De straatverlichting gaat precies op tijd aan om de toeschouwers te laten zien dat het achtkant op de juiste wijze op de inmiddels onder de draden door gereden 64-wielige wagen geplaatst. “Net een kerstklok! ” roept een vrouw die ondanks het late (of vroege) uur een baby op haar arm heeft. In de menigte staan ook de burgemeesters van Zaandijk, Zaandam en Westzaam belangstellend naar de werkzaamheden te kijken.

4.20 u. Het unieke “luchttransport” is voorspoedig verlopen. Kraandrijver W. van der Linden, die het hijswerk verrichtte, stapte ontspannen uit zijn kabine. “Het was niks” zegt hij. “We hebben wel eens andere karweitjes gehad. Alleen, de mensen moesten niet zo voor je poten lopen. En, wat een foto’s zijn er gemaakt”.

Bron: Typhoon 2 augustus 1968