Op 16 september 2011 zal met de oplevering van de restauratie van molen De Huisman weer een nieuwe fase in zijn veelbewogen leven ingaan. De molen werd omstreeks 1786 aan het Blauwe pad in Zaandam als snuifmolen gebouwd. Ten tijde van Napoleon en het door hem ingevoerde Continentaal stelsel kwam hieraan rond 1800 een einde door gebrek aan de hiervoor benodigde grondstoffen. Een aardig detail is dat recent een kluis uit deze periode in familiebezit werd ontdekt. De kluis is identiek aan die van de fam.Honig uit het vorige artikel. Blijkbaar werden deze aan meerdere moleneigenaren verkocht. Volgens de overlevering diende deze kluis speciaal om de peperdure rozenolie in te bewaren die voor de productie van het snuif werd gebruikt.

Al met al komt zo het etiket van dit snuif meer tot leven met haar tekst:
“2 a 3 snuifjes per dag genomen zuivert het hoofd van zinkings en vogten, sterkt de ogen en het geheugen en herstelt volkomen den verloren reuk” Ook kwam uit hetzelfde familiebezit een nog onbekend schilderij van de molen uit 1911 te voorschijn.

Mosterd
Een tweede fase in zijn leven brak aan, hij werd in 1802 omgebouwd tot mosterdmolen. Deze taak vervulde hij tot ver in de 20e eeuw toen men de mosterdproductie stopte. Het maalwerk van de molen werd niet meer gebruikt en de ruime werkplaats eronder werd tot timmerfabriek omgebouwd. Hier werden eerst veel houten beschuitkisten voor Verkade en later ook nog kabelhaspels gemaakt.

Bij weer een volgende fase rond 1955 werd alleen het molenlijf verplaatst naar de Zaanse Schans waar het bovenop het daar aanwezige pakhuis De Haan geplaatst werd. De familie Bosman, die daar de eerste bewoners waren huurden de molen van de Molenvereniging en pakten de mosterdproductie weer op. Weliswaar werd de productie met elektrische machines uitgevoerd en werd het maalwerk van de molen hiervoor niet gebruikt. Bij de nu uitgevoerde restauratie is de molen weer geplaatst op een kopie van de ruime en hoge schuur van weleer wat de windvang aanzienlijk verbetert. En dan ook nog eens op een van de mooiste panorama punten van de Schans. Vanaf de stelling heeft men een fantastisch uitzicht over de brede Zaan. Helaas is dit vanuit de molen slechts door een klein venster te zien. De originele schuur had toch veel meer vensters?

Bij de nu uitgevoerde restauratie heeft men ook het maalwerk van zijn buurman van weleer, Het Indisch Welvaren,. in de molen aangebracht. Het Indisch Welvaren was een specerijenmolen die schuin tegenover De Huisman aan het Mr.Cornelispad in Zaandam stond. Bijgaande foto levert hiervan een mooi beeld.

De laatste eigenaar van deze molen was de heer Leendert Schoe die zijn specerijen onder meer aan Verkade leverde voor de productie van speculaas. Het van zijn vader geerfde (geheime) kruidenmengsel moet een prominent soort speculaaskruiden hebben opgeleverd. Ook ventte hij op zaterdagen met zijn kruiden langs de deuren. Oudere Zaankanters kunnen zich deze goede man herinneren. Hij stotterde licht en was altijd gekleed in een lange gabardine regenjas met talloze vlekken, net als in zijn hoed. Zo waren er in die tijd velen. In de Zaanstreek, waar men destijds niet om de zaken heen draaide, drukte men dit soort kleedgedrag bijzonder plastisch uit met het gezegde: “In de pispot gewassen en in de schoorsteen gedroogd” wat aan duidelijkheid niets te wensen over liet.

Ook met mosterd van de Huisman werd vroeger op het einde van de week door diverse venters gevent. De hiervoor benodigde mosterd kochten zij zelf in bij de molen en werd per lepel aan de deur verkocht. Op zaterdag hadden de mensen hun loon net ontvangen en wilden dan vaak de maaltijd van de Zondag een extra luxe tintje geven.

Door samenvoeging van de beide maalwerken van deze molens is nu een producent ontstaan van de tong prikkelende smaakmakers. Zo is de nieuwste fase van deze kat met zeven levens ingegaan. Er wordt nu weer met de molen gemalen die bij windstilte ook elektrisch aangedreven kan worden. Deze beide aandrijvingen hebben de restaurateurs nog voor heel wat problemen gesteld die echter goed opgelost zijn.