Nederland is de grootste cacaobonen-importeur ter wereld. Werd er in 2008 nog een half miljard kilo aangevoerd, In 2018 groeide dit tot maar liefst 1,1 miljard kilo cacaobonen. Bijna een derde van de wereldoogst aan cacao.

Een enorme berg cacao die een waarde vertegenwoordigt van 2,1 miljard euro. Van die berg wordt ongeveer een kwart verhandeld en de rest wordt door de cacao – en chocoladefabrieken verwerkt.  

De Zaanstreek, waar enkele grote cacaobedrijven zijn gevestigd, neemt hiervan het leeuwendeel voor zijn rekening.  In de Verenigde Staten wordt dan ook de Zaanstreek wel cocoa-valley genoemd.

Door Thijs de Gooijer

Van deze bonen wordt cacaopoeder, cacaoboter en cacaomassa gemaakt voor de chocolade-industrie. In deze bedrijven worden de heerlijkste chocoladeversnaperingen gemaakt. Het bruine goedje is zo lekker dat sommige mensen er niet vanaf kunnen blijven. Zij eten elke dag chocolade en voelen zich er zeer wel bij.

Moord
Dat sommige mensen heel ver kunnen gaan om hun dagelijkse portie chocolade te kunnen verorberen is wel bekend maar dat een groep vooraanstaande Spaanse dames in de bergachtige streek Chiapas in het nieuwe Spanje er een moord voor zouden plegen hield toen niemand nog voor mogelijk. Wat gebeurde er precies….

Halverwege de 17^e eeuw verbood een bisschop de edele dames in kwestie om tijdens de diensten die gehouden werden nog langer cacao te nuttigen. Het werkte verstorend als midden in een heilige mis enkele bedienden binnenkwamen met dampende koppen warme chocoladedrank bestemd voor de deftig geklede vrouwen op de eerste rijen van de kerk. Hun betoog dat deze drank een medicijn was en hen hielp om de soms lange dienst goed te kunnen volgen vond geen genade bij de bisschop, hij bleef op zijn standpunt staan dat er geen cacao of andere etenswaren meer werden genuttigd tijdens zijn mis.

Dit viel niet in goede aarde bij de dames. Zij weken uit naar omliggende kerkgemeenschappen om daar van hun favoriete drank te kunnen blijven genieten. De bisschop breidde toen het verbod uit en verbood in de ganse streek de priesters toe te staan wat hij verboden had. Wie nog wel stiekem een oogje dichtkneep deed kon op zware sancties van de heilige kerk rekenen. De priesters kozen daarop eieren voor hun geld en ook in die kerken was het voortaan verboden.

Daarop besloten de dames onder aanvoering van de zeer rijke Doña Magdalena de Morales de bisschop uit te nodigen om een middag bij hen door te brengen om te kunnen genieten van enkele chocolade-heerlijkheden. Na enige aarzeling stemde de bisschop toe en moest aan het eind van de dag toegeven dat de in overdaad geserveerde cacao en de uitstekende landwijn hem heerlijk hadden gesmaakt. Niettemin bleef hij bij zijn standpunt dat er in de kerk geen cacao tijdens de mis mocht worden gegeten. Dit tot grote woede en ergernis van de aanwezige dames.

De volgende dag voelde de bisschop zich niet lekker en in de dagen daarop werd hij niet echt beter. Integendeel, de toestand verslechterde zeer sterk, ondanks de goede zorgen van de doctoren en de versterkende cacao die hem elke dag vanuit het huis van Morales werd toegezonden. Het ziekbed duurde niet lang en na enkele weken vond al de begrafenis plaats. Aan de bewering van de bisschop dat hij zou zijn vergiftigd door de cacao werd verder geen aandacht geschonken. Een gifmoord door die hoge kringen? hoe kwam hij erbij!

Een lange rij volgde de stoet naar zijn laatste rustplaats. Onder hen bevonden zich de dames die mysterieus tegen elkaar glimlachten onder hun kleurige parasolletjes tegen de felle zon.

De opvolger van de bisschop vond het geen probleem, die schuimende en dampende koppen cacao tijdens de mis en liet Doña Magdalena en haar edele vriendinnen van hun lekkernij genieten. Ook Paus Alexander de VII hoorde van de geschiedenis en reageerde direct om verdere escalatie te vermijden. Hij vaardigde een decreet uit dat het drinken van cacao was toegestaan en zelfs de vasten niet zou verbreken.

Toch bleven er van die legende genoeg verhalen hangen door de jaren heen en wel zodanig dat er een gezegde ontstond die zelfs in het huidige Mexico nog steeds gehoord kan worden. Dat luidt: “Pas op voor de chocolade van Chiapas ”. ……wat wij kunnen vertalen naar: “Pas op, een gewaarschuwd mens telt voor twee”.

Poging tot moord op Napoleon
Nog een spannend verhaal met dramatische afloop… Een klassieke poging tot moord door middel van een vergiftigde chocoladedrank werd gedaan door Pauline Riotti. Zij was een minnares van Napoleon. Nadat hij haar aan de kant had gezet voor dames van betere stand en hij zijn beloftes om haar te onderhouden niet nakwam geraakte zij aan lagerwal. Een sympathieke priester hielp haar aan een baan in de keuken van een naburig klooster.  Toen zij hoorde dat in 1807 haar voormalige minnaar Napoleon het klooster zou bezoeken, onwetende dat zij daar werkzaam was, smeedde zij een boosaardig plan want geen haat of smart is groter dan die om een verloren liefde.

In de wetenschap dat hij verzot was op cacao bereidde zij in de keuken een kop chocoladedrank en strooide daar rattenkruid in. Helaas voor haar had een kok die altijd met Napoleon meereisde gezien dat ze iets in zijn drank had gedaan. Hij waarschuwde Napoleon en Pauline werd ontboden. Napoleon gelastte haar de beker met chocolade geheel leeg te drinken om elke verdenking tegen haar weg te nemen. Pauline dronk op zijn bevel inderdaad de beker geheel leeg… en even later viel ze stuiptrekkend op de grond, totaal buiten zinnen stierf ze in de armen van haar voormalige liefdespartner. Of het echt zo gegaan is? De Engelse en Amerikaanse kranten stonden er bol van.

Hoe dan ook, als Mevrouw Riotti haar plan was geslaagd had de Zaanstreek nooit Napoleon in levenden lijve kunnen aanschouwen. Dat was in 1811. Toen hij op de brug van de grote sluis stond en hij de bedrijvigheid en de molens zag zou hij daar “Sans Pareil” hebben gesproken. Na zijn korte bezoek volgde zijn decreet dat Oost en Westzaandam verenigd moesten worden tot één gemeente.