Het milieu en duurzaamheid in de cacao-industrie is vaak in het nieuws. Discussies over CO2 en stikstof-uitstoot, een biomassacentrale in Koog a/d Zaan en riooloverlast.

Thijs de Gooijer sprak met Eric Nederhand, General Manager van Olam in Koog a/d Zaan en Wormer. Hoe zit het met duurzaamheid, overlast, uitstoot en de biomassacentrale? En misschien toch een open dag bij het 110-jarig bestaan?

Door Thijs de Gooijer

“Het werken met mensen is het mooiste wat er is. Luisteren naar elkaar, problemen oplossen in de fabrieken maar ook daarbuiten, gebruik makend van elkaars talenten“. Aan het woord is Eric Nederhand, Vice President Olam Cocoa, Head of EU processing. Olam heeft cacaobedrijven aan de boorden van de Zaan in Koog aan de Zaan en Wormer en ook in het Duitse Mannheim.

Nederhand is van huis uit Engineer-technicus. Hij heeft bij Tate en Lyle bij een eerder groot project al eens laten zien wat hij in huis had, en had het daar naar zijn zin. Maar toch was het niet de baan die hij het liefste wilde en dat was leidinggeven in een lijn-organisatie. Werken met mensen dus.

Toen er bij Cacao de Zaan in de Koog een functie in dat metier vrijkwam aarzelde hij geen moment. Hij solliciteerde en kreeg de baan ook:

“het was alsof ik in een wam nest kwam. Uiteraard keek men eerst de kat uit de boom zoals een goed Zaankanter betaamt maar toen men mij eenmaal wat beter kende sloot men mij in de armen van de Zaangemeenschap.”

Eric is door de jaren heen in de organisatie opgeklommen tot de functie die hij nu bekleedt. “Het is wel een stuk drukker als vroeger“ erkent hij. Door de volle agenda schieten nu de bezoekjes aan de mensen in de fabriek er vaak bij in, iets waar hij vroeger erg veel prijs op stelde. Door te praten met de mensen op de werkvloer hoor je vaak meer dan je normaal hoort. Ook als mensen persoonlijke problemen hadden. had hij vaak een luisterend oor en hielp als dat kon. Dat daar de laatste tijd weinig tijd meer voor is, betreurt hij.

Historie
De historie van de cacao in de Zaanstreek interesseert Eric in grote mate. Uiteraard van de fabrieken in Koog en Wormer maar ook van andere Zaanse cacaobedrijven. Zoals de geschiedenis van Stuurman cacao in Zaandam. Nu onderdeel van concurrent Cargill. De vele overeenkomsten tussen de geschiedenis van Cacao de Zaan en Stuurman Cacao is meer dan toeval. Het begint met de windmolens, de latere ontwikkeling in de fabrieken door aanschaf van machines, de boter die beide fabrieken op de markt brachten onder de namen Aurora (Stuurman) en Astra (DeZaan), wat ‘aanbrekend daglicht’ en ‘sterrenlicht’ betekent. De beide directeuren Jan Huysman en Jan Stuurman kwamen bij elkaar op familiefeestjes.

Door zijn huidige functie schaart hij zich in ook het rijtje van vroegere directeuren van de bedrijven. Zoals de bekendste daaruit de beide Jannen en Willem Huysman in Koog, Willem van Bergen in Koog en Jef van de Walle in Wormer, allemaal geweldenaren die hun fabrieken op een hoger plan brachten, en een goede blik op de toekomst.

Al kun je het huidige concern met diverse vestigingen niet meer vergelijken met de fabrieken van toen, veel dingen zijn toch hetzelfde: de kameraadschap op afdelingen, de ongedwongen verhoudingen tussen leidinggevenden en medewerkers, de ploegendienst maar vooral de liefde en extra inzet voor de bedrijven zowel in Koog als Wormer. Eric Nederhand voelt zich er enorm bij thuis.

Cacaoboeren
Wat vindt van de ontwikkelingen die zich hebben voorgedaan de laatste tijd en dan met name de klachten uit de buurt en het milieu? En hoe waardeert hij de media-aandacht voor de situatie in de cacaoteelt in de oorsprongslanden?

Wat betreft de ontwikkeling in de oorsprongslanden van cacao kan Eric duidelijk zijn. Olam Cocoa heeft een website waar je deze dingen kunt vinden. Je kunt o.a. lezen wat men doet om het voor de cacaoboeren aantrekkelijk te maken en ook zo te houden om cacao te telen. Er wordt op diverse posities nauw samengewerkt met de boeren. Zoals zo weinig mogelijk of geen tussenhandel, grondverbetering, ziektebestrijding van de cacaoboom en boon, bevruchting van de bloemen zodat er meer geoogst wordt en natuurlijk duurzaamheid staan hoog in het vaandel van Olam Cocoa, Nederhand:

“Van die dingen ziet of hoort men weinig maar ze gebeuren wel degelijk. Daarom is een bezoekje aan de site meer dan de moeite waard”.

Verder beschrijft Eric de maatregelen die er genomen zijn de laatste jaren om bijvoorbeeld de geur en andere overlast in de nabijheid van de fabrieken te verminderen. Ook zijn er, en dat is van belang voor omwonenden, nieuwe ontwikkelingen van die geurklachten “grotendeels zullen elimineren”.

Naverbrander
In 2014 zijn alle geurbronnen die overlast veroorzaakten 2 meter boven dakniveau gebracht. Grote bronnen zijn allemaal aangesloten op de schoorstenen. Dit bracht de geuroverlast aanzienlijk terug aldus Nederhand. Een jaar later, in 2015, werd de ‘RTO’ in fabriek Koog gebruik genomen Dat is een naverbrander die de rookgassen verbrandt die geproduceerd worden in de fabriek aan de westkant.

Begin 2021 staat de ingebruikname van de RTO (naverbrander) op het programma in de fabriek aan de oostkant van het bedrijf in de Koog, bedoeld om de uitstoot van vluchtige koolwaterstoffen en ammoniak significant te reduceren, de hoeveelheid ammoniak zou met maar liefst 84 procent moeten afnemen. Hiermee zal de geuroverlast ook van deze fabriek tot het verleden gaan behoren aldus Olam.

CO2-uitstoot
De plannen om te komen tot een cacao-doppenverbranding zijn in een ver gevorderd stadium. De aanvraag is ingediend. Voor deze verbrander is geen externe aanvoer van bio-brandstof nodig. De cacaodoppen uit het proces in Koog zijn voldoende om de ketel te voorzien van voldoende brandstof. Door deze investering kan 50 procent van het huidige gasverbruik worden bespaard en zal er ongeveer 10.000 ton minder kooldioxide (CO2) worden uitgestoten.

Maar hoe zit het met de klachten uit de buurt van stank uit het riool? Op deze vraag kijkt Eric me aan:

”Daar keken we zelf ook van op, Wij hebben geen geuroverlast bemerkt in het riool op het terrein maar dat kan natuurlijk een straat verder wel zo zijn, dat staat in verbinding met elkaar. We hebben dus geluisterd naar de klachten uit de buurt en we moesten in actie komen. Daarom lozen we dit nu niet meer op het riool maar we vangen het op, pompen het in tankwagens en verwerken dit water extern. Het riool blijft nu schoon. Een goede verhouding met de buurt is ons doel en dat mag best wat kosten.”

110 jaar
We schenken een pintje in en steken een sigaartje op, het is mooi weer en dan waag ik het erop: “Eric, heb je persoonlijk nog zaken die je graag zou willen regelen? Iets waar je zelf een groot genoegen in zou vinden?” En dan komt het toetje:

“Jazeker, die zijn er, op het gebied van duurzaamheid en milieu maar ook op een ander vlak. Voornamelijk het contact met de buurt, met de mensen die om de fabrieken heen wonen. Graag wil ik ze laten zien wat we hier doen, wat we maken en hoe we het maken en wie het maakt, Wat we doen aan het milieu, hoe we met hun klachten omgaan en noem maar op, dat alles zou ik willen laten zien.

Volgend jaar bestaat De Zaan 110 jaar. Een mijlpaal. Dat zouden we o.a. met onze naaste buren willen vieren door middel van een ‘open dag’ zo een als we die in het verleden ook hadden. Met diverse informatiekraampjes, een rondleiding, historie, verhalenvertellers, proeverij en noem maar op, het moet een geweldige dag worden, om niet meer te vergeten, niet alleen voor onze naaste buren maar ook voor werknemers en oud-werknemers en mogelijk ook nog voor anderen. Een open huis in Koog en Wormer. Dat zullen de mensen zeker op prijs stellen.

Corona bezorgt ons nu wat hoofdbrekens qua tijdspad en een ander soort regie maar we komen er wel uit en misschien liggen die kaarten volgend jaar heel anders, wat gunstiger.”

(Dat over een ‘open dag’ kan ik alleen maar uit eigen ervaring beamen, in het verleden waren er ook ‘open dagen’ bij de Zaan en die werden alom zeer gewaardeerd. Iedereen kreeg toegang tot een fabriek waar de kwaliteit hoog in het vaandel staat. Die kwaliteit die eerst met neus, mond en oog werd beoordeeld maar inmiddels is overgenomen door machines en computers. Heel leuk om in het echt eens te zien. Fabrieken waar ook generaties hun dagen hebben gesleten, hun welvaart hebben gevonden, waar meerdere leden van een familie werkzaam zijn of waren in de cacao… dat bruine goedje wat in onze streek zo rijkelijk is vertegenwoordigd. Cacao in de Zaanstreek. We kunnen maar willen het ook niet missen.)