Dit verhaal gaat over het pand op de hoek van de Stationsstraat / Hoogstraat. Dit pand herbergt een verrassing: een gedeelte van de constructie dateert uit 1637. Tot op de dag van vandaag zijn de oude balken terug te zien in de constructie. Aan de westelijke gevel valt goed de aflopende dakconstructie (afluiving) van de 1e Vermaning te zien.
Het is erg spijtig dat ¾ deel van deze 1e Vermaning: de Stationsstraatnummers 2,4 en 6, in 1990 zijn gesloopt. Deze 4 panden vormden tezamen van 1637 tot 1680 de 1e Vermaning van de Koger Waterlandse Doopsgezinden. Daarna werd hij opgesplitst tot woningen voor de aller behoeftigste leden van de kerkgemeente. Meer informatie hierover kunt u lezen op Blik op de buurt (1): Hoogstraat hoek Stationsstraat – Historische Vereniging Koog-Zaandijk Verder vindt u informatie over de bouwer, Pieter de Jong, maar ook over zijn ondernemende familieleden!
De ondernemende familie de Jong
Pieter en Paulus Pieter de Jong hebben het ondernemen met de paplepel ingegoten gekregen. Hun moeder, Elisabeth de Jong- van Leeuwen (Westzaan 1868-1926) was al jong weduwe. Haar man, de metaaldraaier/smid Jacob de Jong, werd slechts dertig jaar oud. Volgens de advertentie die zij na zijn overlijden in 1898 plaatste was hij heengegaan ‘na een rustig lijden’.
Zijn vader, Paulus de Jong (1837-1907), was koopman van beroep, maar stond ten tijde van het huwelijk in 1893 ingeschreven als koster zijnde.
Elisabeth bleef na Jacob’s dood achter met hun twee zoontjes: Paulus Pieter van 1894, en Pieter van 1896. Hoe zij in hun levensonderhoud heeft voorzien is niet bekend. Er was in die tijd nog geen steun voor weduwen en wezen. Waarschijnlijk was zij al voor haar huwelijk opgeleid tot modiste en heeft zij zich daar verder in ontwikkeld en de kost mee verdient.
De hoeden- en kledingzaak van Modiste Elisabeth, wed. Jac. de Jong
Elisabeth richtte een zaak op voor het maken en verkopen van dames- en kinder- hoeden en kleding. Zij kocht daartoe een huis in 1909 op Hoogstraat 18 van de weduwe Willem Frederik Dil. Er moet steun geweest zijn vanuit de familie van haar of haar overleden man om dit te kunnen bekostigen. Zij liet in 1910 gelijk een stuk aanbouwen. In de adressengids van 1920 stond zij als winkelierster in modeartikelen (modiste) vermeld. Voor de fabricage van de kleding en de hoeden had zij personeel.
Het pand stond aan de rechterzijde (vanaf de voordeur + de garage) van het huidige pand op nr. 18 (naast de overtuin aan de Zaan). Een bouwaanvraag uit 1924 laat zien dat zij er toen een winkelpui in liet zetten. Op dat moment was zij zelf nog eigenaar volgens de bouwaanvraag. Veel profijt heeft ze er niet van gehad want slechts twee jaar later overleed zij, wonende op het 2e Ezelspad nr. 1 te Zaandijk. Bekend is dat mevrouw Jans Boomgaard-Boon de zaak heeft overgenomen maar niet wanneer. Wel stond haar modezaak vermeld in de adresgids van 1935 als zijnde voorheen de wed. Jac. de Jong.
Lang bleef Elisabeth ongehuwd maar in 1917 hertrouwde zij dan toch op haar 48e levensjaar met de 50e jarige, sinds 1911 weduwnaar zijnde Johannes de Wijn (1859-1930), de banketbakker van de Stationsstraat. Zij vestigde zich bij haar man in het woon- winkelpand op Stationsstraat nr. 7. Dit ligt schuin tegenover de plek waar in 1930 de winkel van zoon Pieter zal worden gebouwd. Vermoedelijk bleef Elisabeth na haar huwelijk met de bakker werken in haar winkel/atelier.
Paulus Pieter de Jong (1894-1955)
Paulus Pieter de Jong trouwde in 1920 met Jannetje van Berge (Avenhorn 1896-1995). Jannetje werkte in het atelier van haar schoonmoeder en daar vond de eerste ontmoeting tussen Paulus en Jannetje plaats. Op dat moment was Paulus machinetekenaar bij de firma P.M. Duijvis. In 1914 werd hij afgekeurd voor de Militaire Dienst vanwege gebreken. In 1922 begon hij een fotozaak, genaamd P.P. De Jong, in de Westzijde te Zaandam. Hij zal financiële ondersteuning hebben gehad van zijn moeder om de zaak op te zetten. Zeker in die tijd was fotografie een dure, niet voor iedereen weggelegde hobby. In de begintijd van de zaak werd er voornamelijk gewerkt met het maken van glasnegatieven, het afdrukken van foto’s en het maken van reportages. Een atelier voor portretfotografie kwam later pas. Hij opende, met daarin zijn zwager D. van Berge als filiaalhouder, een tweede zaak in Bergen (NH). Later zou deze zwager de zaak overnemen.
Paulus Pieters zoon Jacobus Johannes (Co) de Jong neemt de zaak van zijn vader over na diens dood in 1955. Moeder Jannetje vertrok naar Bergen na de dood van haar man om later, op hoge leeftijd terug te keren naar Zaandijk. Eerst woonde zij in de Parklaan en later in Parkzicht. Zij werd 99 jaar. De fotozaak in de Westzijde werd door Co opgeheven in 1986. Na foto de Jong kwam er een modezaak in genaamd ‘Whispers’, zij huurden het pand voor ongeveer 10 jaar. Daarna kwam er een vestiging van de ‘Handyman’ die eigenaar werd van het pand.
Paulus Pieter en Jannetje hadden samen 3 kinderen: Elisabeth (1922-2009), Dina (1923-1961) en Jacobus Johannes (1925-2006) Dochter Elisabeth trouwde met de Zaandijker Jan Koning en nam, samen met haar man, de manufacturenzaak van zijn ouders op de Lagedijk 142 te Zaandijk over. Door de jaren heen veranderde Elisabeth deze zaak uiteindelijk in het welbekende ‘Koning Modes’.
Pieter de Jong (1896-?)
Klazina Stuurman, een timmermansdochter uit Wormerveer (1894-?) was in 1922 getrouwd met Pieter de Jong. Pieter en Klazina’s huwelijk werd in 1933 verblijdt met een dochter: Elisabeth (Bep) de Jong. Pieter was ten tijde van zijn huwelijk eerst werkzaam als magazijnbediende. Niet veel later startte hij zijn allereerste winkel op Hoogstraat 46.
Ook hij zal financiële ondersteuning van zijn moeder hebben ontvangen om dit te kunnen doen. Het pand huurde hij van de buurman: Dirk de Vries, woonachtig op nr. 44.
In 1925 verbouwde het stel Hoogstraat 46 (de latere winkel van o.a. Radio Stellaart) van winkel-kantoorpand naar winkel-woonhuis. Op de verbouwvergunning staat winkelhuurder Pieter de Jong als wonende te Schoten (Haarlem noord). Hoeden, petten en herenmode werden er in het Herenmodemagazijn verkocht.
Nieuwbouw
Na het overlijden van moeder Elisabeth in 1926 zal haar erfenis ten goede gekomen zijn aan haar zonen. In maart 1930 vraagt Pieter een vergunning aan t.b.v. de nieuwbouw van een woonhuis + winkel op Stationsstraat hoek Hoogstraat nr. 31. De kosten voor de nieuwbouw, waarbij het bestaande pand Hoogstraat nr. 31 werd geïntegreerd, bedroegen ongeveer € 8.500, -. Eén jaar eerder had Pieter nr. 31 + de daar aan vastzittende nummers 2,4 en 6 van de Stationsstraat gekocht van de firma C. Huig.
De architect/aannemer was de Zaandijker P. Out die ook o.a. in 1939 het nieuwe winkelpand van de firma Landsman te Zaandijk ontwierp. P. Out werkte eerst onder de firma Vredenduin maar vanaf 1930 zelfstandig. De binnenbetimmering werd aangebracht door firma Gebr. Boersma uit Wormerveer. Het geheel werd uitgevoerd door de firma Zonderland en Gravesteijn. Pieter de Jong bleef actief in zijn hoedenzaak tot 1960.
Nieuwe eigenaar van Hoogstraat 31
De heer Egbert Hendrik Dik van Engen (1935) en zijn echtgenote, Adriaantje Petronella van Vliet, openden in maart 1961 de geheel verbouwde winkel. Het winkelpand en de nummers 2, 4 en 6 van de Stationsstraat waren niet gelijk hun eigendom, pas in 1968 kochten zij het gehele complex van Pieter de Jong. Van Engen stopte in 1989 met de winkel. In 1990 werden de onbewoonbaar verklaarde woningen naast de winkel gesloopt. Eigenaar Cacao de Zaan heeft indertijd de waarde van het uit 1637 stammende complex niet ingezien, helaas, anno nu zou dit niet gebeurd zijn.
Na het vertrek in 1989 van de firma van Engen zat er nog enige tijd de kunsthandel van Nol Zoutman in het pand. Nol was naast galeriehouder zelf actief als kunstschilder in het naïef realisme. Het pand was toen al in eigendom van Cacao de Zaan, die tot op heden eigenaar is.
Uiteindelijk werd Hoogstraat 31 in 2004 de thuisbasis voor het bezoekerscentrum (bedrijfsmuseum) van Cacao de Zaan. Dankzij het initiatief van Siem Kroeze en anderen is het verleden van het bedrijf veilig gesteld voor de toekomst. De vrijwilligers zijn allen oud-werknemers van Cacao de Zaan. Het museum is, als de Corona voorbij is, geopend op dinsdagen tussen 10.00 en 16.00 uur.
