De bouwer van het huidige pand, Dirk Baas (1827-1903), was huis-schilder van beroep. Hij was de zoon van Klaas Klaaszn. Baas (1799-1870) en Marijtje Groen (1800-1839). De broers van Klaas waren allen kooplieden en fabrikanten. Zowel zij als de zusters van Klaas trouwden met leden van vooraanstaande families uit Koog en Zaandijk.
Dankzij een lening van fl 250,- van zijn oom Hendrik Baas, die op de Lagendijk 52-54 woonde, kon Dirk Baas op 20-jarige leeftijd materialen en gereedschappen inkopen om zijn schildersbedrijf te starten.
Het eerste huwelijk van Dirk met Wilhelmina
Op zijn 23e, in 1850, trouwde Dirk met Wilhelmina Troostheide (1827-1856). Zij woonde na de huwelijks-voltrekking in de tweede wijk, Dijksloot nummer 125. Samen kregen zij daar vier kinderen. Twee weken na de geboorte van dochtertje Wilhelmina Niesje overleed Wilhelmina. Dirk bleef achter met drie kinderen onder de zes jaar en een baby.
Verhuizing van het gezin Dirk Klaaszn. Baas naar Vriezepad nummer 362
Volgens het gemeentelijk register woonde Dirk Klaaszn. Baas, de schilder, vanaf 1861 in de derde wijk, Vriezepad nummer 362. Dat is dezelfde plek als het huidige pand: Stationsstraat 11. Op de tekening is dat kavel 53.*Op het Vriezepad woonden in 1861 ook de vader van Dirk, Klaas Baas, tot zijn overlijden in 1870, zijn zuster Aagje tot haar huwelijk in 1862 en de drie kinderen uit zijn eerste huwelijk. Wilhelmina Niesje is dan al overleden.
Het tweede huwelijk van Dirk met Aafje
In 1862, trouwde Dirk opnieuw, ditmaal met een winkeliersdochter van het Sluispad: Aafje Straatman (1835-1888). Aafje trok uiteraard bij hem in en samen kregen zij vijf kinderen. Schoonzus Trijntje Straatman woonde vanaf 1870 een tijdje bij hen in en vanaf 1881 tot 1889 verbleef ook huishoudster Aagje Schipper uit Zaandijk bij hen. Dirk werd in 1888 voor de tweede maal weduwnaar en hertrouwde niet meer.
Erfenis maakt nieuwbouw mogelijk
In 1889 kon Dirk, mede dankzij een erfenis van zijn neef, Klaas Hendrikzn. Baas, zijn oude huis laten slopen en een nieuw huis laten bouwen. De zoon van oom Hendrik van de Lagendijk 52-54, liet een behoorlijk fortuin na. Dirk erfde voor fl. 135.000,- aan geld en onroerende goederen.*Stationsstraat nr. 11 werd gebouwd als woonhuis met de deur in het midden en aan weerszijden voorzien van twee ramen. De verdieping is afgedekt met een gebroken kap, voorzien van twee fraai versierde dakkapellen aan de voorkant en één aan de achterkant. Rechts van de voordeur lag een woonkamer met een schouw en een doorgang naar de achterliggende slaapkamer die naast een kantoorruimte lag. Deze laatste was bereikbaar vanuit de van voor naar achter doorlopende gang. Links van de voorkamer was een woonkamer met schouw, daarachter lag de keuken voorzien van een bedstee. Aan de achterkant waren de ramen voorzien van houten luiken. Aan de achterkant van het erf, grenzend aan de sloot stond de schuur en werkplaats. Op de eerste verdieping waren drie slaapkamers en een droogkamer aanwezig en daarboven een zolderruimte.
Dirk bleef tot zijn dood in 1903 in het huis wonen, tezamen met twee van zijn kinderen: Barendina (1866-1907) en Nan (1874-1951). Na de dood van hun vader vertrekken Barendina en Nan naar Beverwijk om enige tijd later weer terug te keren in de Zaanstreek.
Het huis werd verkocht en de lege plek naast het huis werd waarschijnlijk apart verkocht voor de bouw van Stationsstraat nr. 13. Zoon Nan Baas huwde in 1907 met Alida Maria Grootes uit Westzaan (1880-1929) en verhuisde naar de Lagedijk 130 te Zaandijk. Hij was koopman in verfartikelen. Later zou hij verhuizen wegens het faillissement van zijn groothandel. Zijn klein- en achterkleinzoon wonen anno 2018 op nog geen 50 meter van het voorvaderlijke huis Stationsstraat 11.
1903-1920: Spoorstraat G 99 de familie Andries Jentink, dominee in ruste, Spoorstraat G 99
Ds. Andries Jentink werd geboren in Nijland, Friesland (1835-1911). Hij trouwde in 1861 met Margaretha Elisabeth Henriette van Riemsdijk (1838-1933) uit Gorinchem. Zij hadden samen tien kinderen. Jentink kwam uit een geslacht van hervormde predikers. Voordat zij zich vestigden op Spoorstraat 11 verbleven zij in Oostzaan, Boskoop en De Rijp. In de laatste gemeente ging hij met pensioen. Tijdens zijn verblijf op de Spoorstraat predikte hij, ondanks zijn pensioen gerechtigde leeftijd, nog regelmatig bij diverse kerkelijke gemeenten in de Zaanstreek: de Luthersen, de Doopsgezinden maar ook bij de Hervormden. Jentink was een betrokken bewoner die zich inzette voor diverse maatschappelijke organisaties. Zo was hij voorzitter van het Volksonderwijs afdeling Koog. Ook was hij betrokken bij de Nutsspaarbank en het Witte Kruis. Jentink werd in 1911 begraven op de Kooger begraafplaats. Zijn weduwe verkocht het huis in 1920.
1920-1953: Familie Cornelis Kaal, schilder, Stationsstraat G 99
De op het Zaandijkse Gorterspad geboren Cornelis Kaal (1880-1967) trouwde in 1910 met Jansje Overeem uit de Beemster (1883-1937) en vestigde zich eerst in Zaandijk. Dochter Neeltje (1912-?) werd nog in Zaandijk geboren. Het gezin verhuisde twee maal binnen de gemeente Koog (ingeschreven sinds 1915), voordat zij uiteindelijk op nummer Stationsstraat G 99 terecht kwam. In het adresboek van 1920 staat hij nog als schilder-knecht te boek maar in het adresboek van 1931 is hij inmiddels schilder.*In december 1937 overleed Jansje Kaal-Overeem in een inrichting te Bloemendaal.
In juli 1936 trouwde dochter Neeltje met tekenleraar Jan Breeuwer (1909-1960). Na haar huwelijk verhuisden zij naar de Westzijde 45b te Zaandam. Haar man vestigde op dat adres zijn Reclame studio Breeuwer. Neeltje ontwikkelde zich tot een verdienstelijke textielkunstenaar, graficus en etser. *In de jaren vijftig van de vorige eeuw verhuisden ze naar Heiloo waar ze woonden in de Blinkenlaan 20 te Heiloo.
1938/39: Verbouwing van linker voorkamer tot winkel
Ondanks, of juist vanwege, het verlies van zijn vrouw Jansje heeft Cornelis Kaal het aanzicht van het huis definitief veranderd. Hij verbouwde de linker voorkamer tot de huidige winkelruimte. Op de plek van de voordeur werd de toegangsdeur tot de winkel aangebracht, de naar achteren doorlopende gang verdween. De architect was Frederik van Zijp (1906), zoon van juwelier en stadsuurwerk hersteller Klaas van Zijp, lid van het Nederlands Instituut voor Architecten (N.I.V.A.). Zijn werkzaamheden werden sterk beïnvloed door het streven naar een harmonische verbinding tussen historische ontwikkeling en de mogelijkheden van de toenmalige techniek. Diverse winkelpuien aan het toenmalige Stadhuisplein te Zaandam zijn van zijn hand De originele winkelpui én het winkelinterieur zijn vandaag de dag nog aanwezig.
1953-1988: Familie Jan Brandenburg, bloemenhandelaar, Stationsstraat 11
Jan Brandenburg (1909-1988) en zijn vrouw Rosa Maria Dannerbauer (1908-1970) trouwden in 1936. Voordat zij zich in 1953 in de Stationsstraat nr. 11 vestigden, woonden zij vanaf hun huwelijk in 1936 schuin tegenover, op nr. 8. Dit huis was deel van de eerste Vermaning die in vier woonhuizen was opgesplitst. Jan Brandenburg was bloemist van beroep. Hij was lid van de loterij-vereniging ‘Nietenvreugd’, zijn bijnaam in die vereniging was ‘Jan Geranium’. Ook was hij een tijd lang lid van het bestuur van winkeliersvereniging ‘Rondje Koog’.
1988 tot en met heden: Familie Jetze van der Laan, technicus
Jetze van der Laan (1961) en Wil Tichelaar (1960) kochten het huis van Jan Brandenburg. Zij kregen na hun huwelijksvoltrekking in 1989 twee kinderen. Na de scheiding in 1996 bleef Jetze in het huis wonen. Anno 2021 zijn er plannen om de voorgevel en de fundering te restaureren.
Bronnen: “de Tweeling in de Ban” van G. Oosterbaan, opsomming van de bewoners van de Stationsstraat uit de jaren ’20 door W. de Boer, archief gemeente Zaanstad, http://www.katerstede.nl.
