Na een tussentijds uitstapje naar de kralen- en beeldentuinen van de Gortershoek vervolgen we onze Koogse onderzoekingen van het verleden. We waren gebleven bij de 21 oliemolens van Claas Honig, die over een eigen reparatiewerf voor zijn molens beschikte. Deze was gevestigd op de Kogerhem een buitendijks stuk land gelegen aan de Zaan. Hierop was tevens, aan het eind van een tamelijk lang pad, zijn oliemolen De Christoffel gelegen. Deze werd ook wel De Broodkorf genoemd. Aan de zuidkant van de Kogerhem was het uitgestrekte terrein van de molenwerf en aan de noordzijde stonden veel pakhuizen, waarin onder andere zeildoekweverijen waren gevestigd.

Broodkorfspad
Het Christoffelpad, dat nu nog bestaat onder de naam Broodkorfspad, leidde naar de aan de Zaan gelegen molen. Het pad, waarvan het oude en bijna vergane naambord nog op een fabriekshoek is te zien als een relikwie uit vervlogen tijden, is nu niet meer toegankelijk.

De firma Tate & Lyle, de huidige eigenaar van fabrieksgebouw De Bijenkorf, heeft aan de ingang een hek laten aanbrengen. Het bedrijf heeft inmiddels het overgrote deel van de Kogerhem voor produktie in bezit. De molen uit 1654 werd in 1887 gesloopt waarna op dezelfde plek oliestoomfabriek De Kroon werd gebouwd. De Kogerhem was een echt industrieel gebied met veel pakhuizen met namen als: De Nieuwe schuur, De Baan, De Zalm en Odessa. Behalve door het lange Christoffelpad werd de Hem door water doorsneden om de verschillende bedrijven met hun daar aanwezige pakhuizen vanaf de Zaan makkelijk bereikbaar te maken. Alle vervoer geschiedde in die tijd immers over water.

Grote activiteit
In de pakhuizen waren diverse bedrijven gevestigd. De zeildoekfabrikanten Claas en Aris v.d.Ley beschikten over pakhuis De Zalm en loodgietersbedrijf Van het Kaar was lange tijd gevestigd in pakhuis De Baan. In 1870 verkocht Cornelis Honig zijn pand Odessa aan Jacob de Boer, een Koogse koornfactor (graanhandelaar).

Een ander pakhuis, De Nieuwe Schuur, werd in 1900 verkocht door Willem Kaars Sypesteijn aan de Kogers Jacob Hendrik en Hendrik Jan de Boer. In 1906 werd door hen de Fa. H. de Boer Jbz opgericht. Deze firma betrof de handel in granen,cacao, zakken en aanverwante artikelen. Zoals vaker in families eindigde dit compagnonschap in een opsplitsing, waarbij Hendrik Jan de Boer zich verder toelegde op het veem(opslag)bedrijf onder de naam Zaans Veem H. de Boer. Zijn broer Jacob Hendrik zette de handelstak voort. Het veembedrijf nam daarna een grote vlucht. Door leegstand van oude oliefabrieken en rijstpellerijen langs de gehele Zaan was er veel opslagruimte voor een geringe prijs beschikbaar.

Prachtige houtbouw
Net iets noordelijker dan het Broodkorfspad staat de Koogse Vermaning aan het Vermaningspad, dat destijds het Vossenpad heette. Daarna volgde het Hellingpad ofwel Stinkpad, momenteel de Schipperslaan geheten, waar op de hoek met de Lagedijk op nr.52/54 een mooi koopmanshuis staat. Hierachter staan de pakhuizen Leeuwarden en De Pellekaan en nog weer verder naar het Noorden, naast de gedempte Kogersluis, het onlangs prachtig gerestaureerde pakhuis Asia. Samen met de er naast gelegen herberg De Waakzaamheid, waarvan de restauratie in 2012 werd afgerond, zijn dit juweeltjes van Zaanse houtbouw. Verdeeld over al deze karaktervolle houten panden speelde een aanzienlijk deel van de Koogse nijverheid zich af.

Rolf Stigter