Januari 1906. Verkiezingen voor de gemeenteraad van Zaandijk. Inzet: de aanleg van een elektrische tramlijn door het dorp. De gemoederen zijn verhit, de meningen verdeeld. Waarom een tram? Er rijden toch genoeg treinen en er varen toch boten? Bovendien is het dan met de rust in het dorp gedaan.
Bekeken met de ogen van nu val je van de ene verbazing in de andere. Want waar zou die tram dan komen? Vanaf Amsterdam via de Hembrug door de Zaanstreek naar Uitgeest, met een zijtak naar Assendelft, Beverwijk en Wijk aan Zee en een andere via Wormer, Jisp, Wijdewormer naar Purmerend. Voor de tijd een gewaagd en visionair plan. Nederland was aan het moderniseren en de moderne tijd sloeg ook aan de Zaan toe.
Het is maar goed dat het plan niet is doorgegaan. De Zaanstreek had toen nog maar weinig van haar oorspronkelijk karakter verloren. Vooral de dorpen Koog aan de Zaan en Zaandijk: lintbebouwing met een weg, een wegsloot met bomen en bruggetjes en aan weerskanten huizen. Niet al te breed dus, zoals op foto’s uit die tijd nog te zien is.
Voor de trambaan zou de wegsloot gedempt en de bomen gekapt moeten worden. Nou had dat ook weer voordelen, want de wegsloot was in feite een open riool, omdat de meeste huizen hun ‘kamer 100’ boven de sloot hadden. Niet erg hygiënisch dus. Voorstanders van demping zagen ook een financieel voordeel: de gier zou via een tonnenstelsel opgehaald kunnen worden en te gelde worden gemaakt.
Zaandijk is mordicus tegen Zaandaik mot Zaandaik blaive – Koog is fervent voor, Zaandam aarzelt. De zucht naar modernisering wint het. Za¡andijk gaat in september 1906 door de knieën. Zaandam neemt een principebesluit vóór aanleg. De onderhandelingen over de voorwaarden gaan van start. In april 1908 lijkt het rond te komen: de concessie nodig voor de aanleg wordt door het Rijk verleend. En toch komt de tramlijn er niet. De maatschappij die de tramlijn zou aanleggen, draagt alles over aan een andere partij. Zaandam weigert echter toestemming tot aanleg te verlenen. Argument: de concessie van het Rijk ontbreekt. Een schimmige zaak. In 1914 flakkert de discussie rond de aanleg van de tramlijn nog een keer op. Maar meer dan een klein vlammetje is het niet geweest.